Trải nghiệm cùng văn bản

- Tục ngữ không chỉ được sử dụng trong đời sống mà còn xuất hiện trong các sáng tác văn chương. Kho tàng truyện cổ dân gian Việt Nam có không ít những câu chuyện đúc kết hay minh họa cho một câu tục ngữ. Khi làm thơ, viết văn, nhiều tác giả cũng sử dụng tục ngữ nhằm làm tăng hiệu quả và giá trị biểu đạt cho tác phẩm.

- Văn bản Nàng Bân được in trong Kho tàng cổ tích Việt Nam, NXB Văn hóa Thông tin, 2006.

- Văn bản “Chim trời cá nước…” – xưa và nay của tác giả Đoàn Giỏi được trích từ tác phẩm Đất rừng phương Nam, NXB Kim Đồng, 2006.

Suy ngẫm và phản hồi

1. Sau khi đọc truyện Nàng Bân, em hiểu thế nào về cái rét nàng Bân được nhắc đến trong câu tục ngữ Tháng Giêng rét đài, tháng Hai rét lộc, tháng Ba rét nàng Bân?

Rét nàng Bân là đợt rét cuối cùng của mùa đông vào tháng 3, khi thời tiết đang nắng ấm đột nhiên trở lạnh kèm theo mưa phùn nhỏ và kéo dài vài ngày. Rét nàng Bân gắn liền với câu chuyện Nàng Bân mang thông điệp nhân văn của tình cảm vợ chồng và tình yêu của cha dành cho con gái.

2. Câu trả lời của tía nuôi nhân vật "tôi" ở cuối văn bản thứ hai giúp em hiểu gì thêm về câu tục ngữ Chim trời cá nước, ai được nấy ăn?

- Câu “Chim trời cá nước, ai được nấy ăn” được hiểu là món quà thiên nhiên dành cho con người không có sự giới hạn.

- Trong câu trả lời của nhân vật tía nuôi giúp em hiểu rằng, những tài sản mà thiên nhiên ban tặng con người là vô hạn nhưng con người cũng phải có trách nhiệm với thiên nhiên để bảo vệ nguồn tài nguyên không bị cạn kiệt.

3. Em hãy nêu tác dụng của việc sử dụng tục ngữ trong văn bản "Chim trời, cá nước..." - xưa và nay. Tìm một số câu tục ngữ được sử dụng trong tác phẩm văn chương.

- Tác dụng của các câu tục ngữ trong văn bản làm tăng sự thuyết phục về nhận thức cho người đọc; góp phần làm cho hình ảnh trong văn bản sinh động, hấp dẫn người đọc. Việc nhân vật tía nuôi giảng giải về bối cảnh mới giúp người đọc nâng cao nhận thức thức về việc bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và cách dùng câu tục ngữ trên.

- Một số câu tục ngữ được sử dụng trong tác phẩm văn chương:

+ Bảy nổi ba chìm với nước non (Bánh trôi nước, Hồ Xuân Hương).

+ Đừng xanh như lá bạc như vôi (Mời trầu, Hồ Xuân Hương).

+ Cố đấm ăn xôi xôi lại hẩm (Lấy chồng chung, Hồ Xuân Hương).

4. Đọc văn bản Nàng Bân, "Chim trời, cá nước..." - xưa và nay, em rút ra được những lưu ý gì khi đọc hiểu và sử dụng tục ngữ?

- Cần sử dụng tục ngữ phù hợp với nội dung văn bản, hiểu được nghĩa đen, nghĩa bóng của từng câu tục ngữ để sử dụng trong những ngữ cảnh khác nhau.

- Không thêm bớt về tục ngữ.