Khi trình bày luận điểm trong đoạn văn nghị luận, cần chú ý:

- Thể hiện rõ ràng, chính xác nội dung của luận điểm trong câu chủ đề. Trong đoạn văn trình bày luận điểm, câu chủ đề thường được đặt ở vị trí đầu tiên (đối với đoạn diễn dịch) hoặc cuối cùng (đối với đoạn quy nạp).

- Tìm đủ các luận cứ cần thiết, tổ chức lập luận theo một trình tự hợp lí để làm nổi bật luận điểm.

- Diễn đạt trong sáng, hấp dẫn để sự trình bày luận điểm có sức thuyết phục.

I. TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM THÀNH MỘT ĐOẠN VĂN NGHỊ LUẬN

1. Đọc các đoạn văn (SGK) và trả lời câu hỏi.

- Câu chủ đề trong từng đoạn:

a. Thật là chốn tụ hội trọng yếu của 4 phương đất nước, cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời.

b. Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước.

- Câu chủ đề có thể đặt ở đầu đoạn văn cũng có thể đặt ở cuối đoạn văn.

- Đoạn (a) viết theo cách quy nạp (câu chủ đề nằm ở cuối đoạn, tóm lại ý của toàn đoạn).

- Đoạn (b) viết theo cách diễn dịch (câu chủ đề nằm ở đầu đoạn, các câu sau triển khai tiếp ý câu chủ đề).

2. Đọc đoạn văn (SGK) và trả lời câu hỏi.

a. Lập luận là cách nêu luận cứ để dẫn đến luận điểm. Lập luận phải chặt chẽ, hợp lý thì bài văn mới có sức thuyết phục.

 - Luận điểm trong đoạn văn: “Cho thằng nhà giàu rước chó vào nhà, nó mới càng hiện chất chó đểu của giai cấp nó ra”.

- Cách lập luận: Tác giả đã dùng phép tương phản.

b. Cách lập luận trong đoạn văn đã làm cho luận điểm trở nên sáng tỏ, chính xác và có sức thuyết phục mạnh mẽ.

c. Cách sắp xếp ý trong đoạn văn hợp lý. Nếu tác giả xếp nhận xét Nghị Quế “đùng đùng giở giọng chó má ngay với mẹ con chị Dậu” lên trên và đưa nhận xét “vợ chồng địa chủ cũng... thích chó, yêu gia súc” xuống dưới thì hiệu quả của đoạn văn sẽ không đúng trình tự trước sau của bản thân sự việc là làm nổi bật luận điểm “chất chó đểu của giai cấp nó”.

d. Trong đoạn văn, những cụm từ “chuyện chó con”, “giọng chó má”, “thằng nhà giàu rước chó vào nhà”, “chất chó đểu của giai cấp nó” được xếp cạnh nhau làm cho sự trình bày luận điểm thêm chặt chẽ và hấp dẫn vì vừa xoay vào một ý tứ chung, vừa khiến bản chất thú vật của bọn địa chủ hiện ra thành hình ảnh rõ ràng, lí thú.

II. LUYỆN TẬP

1. Đọc câu văn (SGK) và diễn đạt ý mỗi câu thành một luận điểm.

a. Trước hết là cần tránh lối viết dài dòng, lan man.

b. Ngoài việc đam mê viết. Nguyên Hồng còn thích truyền nghề cho bạn trẻ.

2. Đoạn văn (SGK) trình bày luận điểm gì và sử dụng các luận cứ nào?

- Luận điểm “Tế Hanh là một người tinh lắm”.

- Luận điểm gồm 2 luận cứ:

+ Tế Hanh đã ghi được đôi nét rất thần tình về cảnh sinh hoạt chốn quê hương.

+ Thơ Tế Hanh đưa ta vào một thế giới gần gũi với mỗi con người.

- Các luận cứ được xếp đặt theo trình tự tăng tiến, luận cứ sau biểu hiện mức độ tinh tế cao hơn so với luận cứ đầu. Nhờ đó tăng thêm hứng thú cho người đọc.

3. Triển khai ý các luận điểm (SGK).

a. Luận điểm: " Học phải kết hợp với làm bài tập mới hiểu bài". Các luận cứ:

+ Học để nắm bắt tri thức, tuy vậy việc củng cố những tri thức nắm bắt được còn quan trọng hơn.

+ Làm bài tập sẽ giúp am hiểu hơn về kiến thức.

+ Việc làm bài tập thường xuyên sẽ củng cố tri thức hiệu quả nhất.

b. Luận điểm: " Học vẹt không phát triển được năng lực tư duy".

- Giải thích khái niệm: Học vẹt.

- Học vẹt làm cho trí não trở nên lười biếng.

- Khi không sử dụng thao tác tư duy, phân tích, giải thích… các kĩ năng thiết yếu của tư duy không được rèn luyện.

4. Luận điểm: "Văn giải thích cần phải viết cho dễ hiểu". Các luận cứ và trình tự sắp xếp:

+ Văn giải thích được viết ra nhằm làm cho người đọc hiểu.

+ Giải thích càng khó hiểu thì người viết càng khó đạt mục đích.

+ Ngược lại, giải thích càng dễ hiểu thì người đọc càng dễ lĩnh hội, dễ nhớ

+ Vì thế, văn giải thích phải viết sao cho dễ hiểu.